Bitlis Milletvekilimiz Hüseyin Olan, Türkiye’de başta kronik hastalıklar için kullanılan ilaçlar olmak üzere bazı ilaçların temininde yaşanan sorunların çözüm yollarının ve alınacak tedbirlerin belirlenmesi amacıyla TBMM Başkanlığına araştırma önergesi verdi:
TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ BAŞKANLIĞINA
Türkiye’de son yıllarda başta kronik hastalıklar için kullanılan ilaçlar olmak üzere birçok ilaçta bulunamama sorunları artış göstermiştir. Bu durum, hastaların tedavi süreçlerinde aksaklıklara yol açmakta, tedaviye erişim hakkını kısıtlamakta ve sağlık hizmetlerinin kalitesini olumsuz etkilemektedir. Özellikle kritik hastalık gruplarına hitap eden ilaçların temininde yaşanan sıkıntılar, kamuoyunda ciddi endişelere neden olmaktadır. Türkiye’de bazı ilaçların temininde yaşanan sorunların araştırılarak, bu sorunların nedenlerinin, çözüm yollarının ve alınacak tedbirlerin belirlenmesi amacıylaAnayasa’nın 98’inci, İçtüzüğün 104 ve 105’inci maddeleri uyarınca Meclis Araştırması açılmasını arz ve talep ederiz.
GEREKÇE
Türkiye’de son yıllarda ilaç bulunabilirliği ciddi bir sorun haline gelmişken, ne yazık ki bu krize kalıcı bir çözüm hala getirilememiş ve ilaç bulamama sorunu yapısal bir karakter kazanmıştır. Eczacıların en önemli sorunlarından biri, eczanelerin gelirlerinin büyük ölçüde devletin/kamunun ilaç fiyatlandırma ve geri ödeme politikaları çerçevesinde belirlenen ilaç fiyatlarına bağımlı olmasıdır. Mevcut ilaç fiyatlandırma politikaları eczacıyı da halkı da mağdur etmektedir. Eczacılar ilaç hizmeti veremez duruma gelmiştir. İlaçların bulunamıyor olması insan ve toplum sağlığı için ciddi bir sorun haline gelmiştir. İlaç Fiyat Kararnamesi’nde güncel enflasyon şartlarına uygun güncellemelerin yapılarak, reel Euro kuru veyahut enflasyon koşullarına göre yeni bir düzen getirilmesi elzemdir. Kamuoyunun bildiği gibi ilaç Euro kuru ile reel Euro kuru arasındaki uçurumdan dolayı birçok ilaç ülkemize gelmemekte ve hasta bu ilaçları piyasada bulamamaktadır.
İlaç Fiyat Kararnamesi’nde yapılacak bir değişiklikle ilaç Euro’sundan vazgeçilmesi ve güncel ekonomik koşullara uygun bir enflasyon uygulamasına geçilmesi, bu sıkıntıyı sona erdirebilir. Bilindiği üzere, 16.12.2023 tarihinden beri İlaç Fiyatlarında Uygulanan Dönemsel Euro Değeri (DAD) 17,5483 liradır. Ancak reel Euro değeri 38 lira seviyelerindedir. Bugün, ilaç Eurosu gerçek Euro değerinin ancak %47’sine ulaşmış durumdadır, bu durum da ilaç tedarikinde yaşanan en büyük darboğazlardan birini oluşturmaktadır. Bulunamayan ilaçlar listesinde; epilepsi ilaçları, zatürre ilaçları, antibiyotikler, üst solunum yolu hastalıklarında kullanılan ilaçlar, büyüme hormonları, antidepresanlar, şizofreni, sara romatizma ve tiroit ilaçları başı çekmektedir.
İlaç bulunabilirliği sorunları çeşitli nedenlerden kaynaklanmaktadır. Bunlardan biri tedarik zincirinde yaşanan problemlerdir. Geçen ay bu zamanlar depolarda ilaç kalemi bazında yok oranı %13-15 aralığında seyrederken bugün ise %25-29 aralığında seyretmektedir. Dolayısıyla 100 ilaçtan, en önemli ve ithal olan 30 ilaç, piyasada bulunamamaktadır. Eczacıların günlük çözümlerle, komşu eczanelerle takas yaparak geçici çözümler üretmeye çalışması sürdürülebilir değildir. Araştırmacı İlaç Firmaları Derneği’nin 2024 Türkiye İlaç Sektörü Raporundaki çarpıcı bir bilgiye göre; Ülkemizde kişi başı cari sağlık harcamasının GSYH (Gayrisafi Yurt İçi Hasıla) içindeki payı %3,7’dir. Ekonomik Kalkınma ve İş Birliği Örgütü (OECD) üyesi 38 ülkedeki ortalamanın %9,3 olduğu göz önüne alındığında Türkiye, %3,7 ile en düşük pay ayıran ülke olmuştur.
Diğer yandan bulunamayan ilaçlar sebebiyle piyasada sahte ve kaçak ilaçların kullanımı da yaygın hale gelmektedir. Kamuoyunun bilinçsizliği, yasal olmayan bir şekilde internet üzerinden satışlar, sahte ilaçların yayılmasında büyük rol oynamaktadır. Birçok insan, sahte veya kaçak bir ilacın nasıl anlaşılacağını bilmediği için bu tür ürünlere kolayca yönlenmektedir. Dolayısıyla bu durumdan ötürü de halk sağlığı tehdit altındadır. Yerli ilaç üretimi, Türkiye’deki toplam ilaç ihtiyacını karşılayacak seviyede değildir. Özellikle biyoteknolojik ilaçlar ve bazı nadir hastalıkların tedavisinde kullanılan ilaçlar tamamen dışa bağımlı bir şekilde temin edilmektedir. Bu durum, global krizler veya ekonomik dalgalanmalar karşısında Türkiye’de ilaç sıkıntısının ortaya çıkmasına neden olmaktadır.
Piyasalarda bazı ilaçların bulunamaması kronikleşerek, toplum sağlığının karşı karşıya olduğu en büyük krizlerden biridir. İlaç yokluğu, sağlık sistemimizin işleyişini tehdit eder hale gelmiştir. Ancak ilaca erişim, her insanın temel hakkıdır. Türkiye’de artan ilaç bulunabilirliği sorunlarının, ilaç tedarik zincirinde yaşanan sıkıntıların, bu durumun hasta ve sağlık sistemi üzerindeki olumsuz etkilerinin incelenerek sorunun nedenlerinin tespit edilmesi ve gerekli önlemlerin alınması amacıyla araştırılması ve bu sorunları önleyecek politikaların oluşturulması için Meclis Araştırması elzemdir.
24 Ekim 2024