Grup Başkanvekillerimiz Gülistan Kılıç Koçyiğit ve Sezai Temelli, emeklilerin yaşadığı maddi kayıpların ve bunun getirdiği olumsuz etkilerin azaltılması amacıyla emeklilerin senede üç defa 11.000 TL ikramiye alması için kanun teklifi verdi:
TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ BAŞKANLIĞINA
Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanunda değişiklik yapılmasına dair kanun teklifim gerekçesiyle birlikte ilişikte sunulmuştur. Gereğini arz ederiz.
GEREKÇE
Sorunların kronikleştiği enflasyonun, yoksulluğun, gelir dağılımı adaletsizliğinin, işsizliğin ve pek çok sorunun artarak devam ettiği Türkiye ekonomisinde iktidarın çözüm adına aldığı kararlar neticesinde emekliler başta olmak üzere emeğiyle geçinen yurttaşlar gün geçtikçe yoksullaşarak açlığa mahkûm hale gelmişlerdir. Ücretlerin enflasyon karşısında her gün eridiği, üretimin büyük oranda ithalata bağımlı olduğu, enflasyonun ve doların tarihi rekorlar kırdığı, işsizliğin arttığı bir ortamda enflasyonist etki ve hayat pahalılığı karşısında alt gelir gruplarının yaşamı daha da zorlu hale gelmiştir. Zamların günlük rutin haline geldiği ekonomik şartlarda geçim sıkıntısı daha da artan emeklilerin zaten düşük olan maaşları her geçen gün daha da erimektedir.
Son yıllarda Türkiye’de işsizlik artmış, emek değersizleşmiş, güvencesiz çalışma yaygınlaşmış, tencereler kaynamamış, sepetler boş kalmış, evler ısıtılamamış, mal ve hizmet fiyatlarının her gün zamlanmasından dolayı insanlar en temel ihtiyaçlarını dahi karşılayamaz noktaya gelmişlerdir. Ayrıca bu süreçte insani koşullarda barınma gibi temel ihtiyaçlar özellikle büyük kentlerde neredeyse lüks haline gelmiştir. İktidar yaptığı düzenlemelerle emekliye, asgari ücretliye, emekçiye ve memura kaşıkla verdiğini kepçeyle geri almıştır. Emeğiyle geçinen yurttaşların ve emeklilerin geçim endişesi gün geçtikçe artmaktadır. Türk-İş tarafından açıklanan son açlık ve yoksulluk verilerine göre, 2024 yılının Ocak ayı itibarıyla, Türkiye’de açlık sınırı 15 bin TL’yi yoksulluk sınırı 49 bin TL’yi geçmiştir. Yaklaşık 16 milyon emekli açlık sınırının altında, alım gücünü tamamen yitirmiş maaşlarla yaşam mücadelesi vermektedir.
Emekliler 2000’li yılların başından itibaren hak kayıplarını yaşamaya devam etmektedirler. Bu mağduriyetlerin temel kaynağı ise 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’dur. 2008 yılında yürürlüğe giren 5510 sayılı yasa ile emekliliğe erişim hakkı zorlaşmış, emeklilik yaşı yükseltilmiş, emekli aylığı elde etme koşulları değişmiş ve emekli aylıkları düşmeye başlamıştır. Çalışan ve iş arayan emekli sayısı 2003 yılında 1,5 milyonken 2017 yılı verilerine göre 4 milyonu aşmıştır. Günümüzde yaşanan ekonomik krizin ve emekli maaşlarının açlık sınırının dahi altında olması dolaysıyla bu sayının çok daha vahim boyutlara ulaştığı hesaplanmaktadır. Türkiye, en iyi emeklilik koşullarını ortaya koyan Küresel Emeklilik Endeksinde son sıralarda yer almaktadır. 2023 verilerine göre Türkiye 46.3 endeks değeri ile sıralamada 44. sırada bulunmaktadır.
Emeklilik hem çalışmaya bağlı bir hak hem de çalışma hakkının devamı niteliğindedir. Tam da bu sebeple emeklilerin sorunları çalışma hayatı ve sorunlarının önemli bir parçasıdır. Ömürlerinin en verimli zamanlarını çalışarak geçirmiş olan vatandaşların emekliliklerini huzur ve refah içinde geçirmeleri sağlamak devletin en temel yükümlülüklerindendir. Ancak günümüzde emeklilerin büyük bir kısmı asgari ücretin dahi çok altında bir ücretle hatta büyük çoğunluğu açlık sınırının yaklaşık yarısına yaşamaya mahkûm edilmişlerdir. Emekli maaşlarına yapılan zamlar yüksek enflasyon ve derinleşen ekonomik kriz karşısında anlamsız hâle gelmiştir.
Enflasyon ve zam yağmuru altında beslenme, sağlık, barınma gibi en temel ihtiyaçlar dahi karşılanamaz noktaya gelmiştir. Milyonlarca emeklinin açlık sınırının altında maaşa mahkûm edilmesi kabul edilemez. Emeklileri ekonomik olarak yokluk ve sefalete mahkûm eden anlayış derhal terk edilmelidir. Emekli maaşlarının sefalet sınırının üzerine taşınması gerekmektedir. Çünkü 2018'de 1.000 TL olan bayram ikramiyesi o dönem için asgari ücretin yüzde 62’sine denk gelirken bugün itibariyle emeklilere 3.000 TL olarak belirlenen bayram ikramiyesi bu oranı yüzde 18’e kadar düşürmek anlamına gelmektedir. Ayrıca ikramiye ödemeleri başladığı 2018’den bu yana enflasyon oranında arttırılmış olsaydı bugün 10.636 TL ödenmesi gerekiyordu. Emekli bayram ikramiyesinin 2018’deki düzeyini koruması için en az 11.000 TL olması gerekmektedir.
İktidarın yanlış politikaları sonucu enflasyonun şaha kalktığı, yoksulluğun ve işsizliğin arttığı, vergi adaletsizliğinin ve gelir dağılımının daha da bozulduğu bir dönemde emeklilerin yaşadığı maddi kayıpların ve bunun getirdiği olumsuz etkilerin azaltılması amacıyla emekli bayram ikramiyelerinde bir artış yapmak gerekmektedir. Kanun teklifimizle emeklilerin senede üç defa 11.000 TL ikramiye alması sağlanarak emeklileri ekonomik olarak bir nebze rahatlamış olacaktır.
MADDE GEREKÇESİ
MADDE1- Emekli bayram ikramiyelerinin 11.000 TL'ye yükseltilmesi amaçlanmıştır.
MADDE 2- Yürürlük maddesidir.
MADDE 3- Yürütme maddesidir.
SOSYAL SİGORTALAR VE GENEL SAĞLIK SİGORTASI KANUNUNDA DEĞİŞİKLİK YAPILMASI HAKKINDA KANUN TEKLİFİ
MADDE 1- 31/5/2006 tarihli ve 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun ek 18 inci maddesinin birinci fıkrasında yer alan "2.000'er” TL ibaresi “11.000’er” şeklinde değiştirilmiş ve maddeye ç bendinden sonra gelmek üzere aşağıdaki bentler eklenmiştir.
“d) Emeklilere Yılbaşı, Ramazan ve Kurban Bayramlarında 11.000 TL ikramiye ödenir.
e) Emeklilere bayram ikramiyesi verilmesi uygulamasının ilk kez hayata geçirildiği 2018 yılında olduğu gibi söz konusu yılın asgari ücretinin minimum yüzde 65’i oranında belirlenir.”
MADDE 2- Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
MADDE 3- Bu Kanun hükümlerini Cumhurbaşkanı yürütür.
19 Şubat 2024